Blog

Gdzie jest Polska na mapie świata IT i outsourcingu cz.2?

• 2020-09-22
• Maciej Szczerba
• Biznes

Kontynuując rozpoczęty temat, gdzie są szczególne uwarunkowania polskiego rynku IT i outsourcingu usług B2B na rynku globalnym, spróbujemy przyjrzeć się dzisiaj, w którym kierunku rynek będzie podążał w najbliższych kilku latach i trochę rozwinąć kwestię „geografii ekonomicznej” branży. Znów, tak jak w pierwszej części wpisu, chciałbym zaznaczyć, że są to spostrzeżenia subiektywne, nie opierające się na twardych danych, jednakże opierające się na wieloletniej praktyce jako rekruter w obszarach IT i shared service center oraz zbieraniu opinii na temat rynku zarówno od kandydatów jak i klientów.

Gwoli definicji: Centra usług wspólnych (shared service centers- SSC) to wewnętrzne centra (działy) usytuowane w jednym miejscu geograficznie, do których korporacja przenosi określony rodzaj/e czynności (procesów biznesowych)- księgowość, zakupy, obsługę klienta, helpdesk IT. Centra BPO (business process outsourcing) to centra zakładane i obsługiwane przez firmy outsourcingowe (jak Accenture, CapGemini, HCL, Infosys), które wykonują określone czynności (procesy biznesowe) dla klientów zewnętrznych. Innymi słowy, korporacja zamiast sama tworzyć SSC wynajmuje firmę BPO, która w jednym scentralizowanym miejscu prowadzi dla korporacji i w jej imieniu np. całą działalność w obszarze zakupów.

Centra usług wspólnych, w tym centra BPO zatrudniają dzisiaj w Polsce ponad 300 tysięcy osób. Pierwsze centra pojawiły się jakieś 15 lat temu, natomiast ich ogromny wysyp nastąpił około roku 2010. Dzisiaj centra największych firm BPO w Polsce liczą zespoły powyżej 5 tysięcy pracowników (a niektóre znacznie tą liczbę przekraczają). 

W ciągu ostatnich 10 lat obserwowaliśmy ewolucję obszaru usług outsourcowanych do Polski: od początkowo bardzo prostych jak wielojęzyczna obsługa klienta czy księgowość, poprzez późniejszy outsourcing procesów zakupowych, procesy KYC (upraszczając: zapobieganie oszustwom finansowym w bankach), outsourcing procesów kadrowych, wielojęzyczne centra outsourcingu rekrutacji na zaawansowanych usługach analitycznych w obszarze finansowym kończąc.

Wiele SSC to również usługi IT- utrzymanie aplikacji, zarządzanie serwerami, wsparcie techniczne w obszarze infrastruktury na poziomie eksperckim

Wiele osób z branży SSC/BPO oraz rekruterów obsługujących rynek uznało, że tendencja wzrostowa tego rynku będzie trwać jeżeli nie zawsze, to przynajmniej do końca ich życia zawodowego :)

Około 5 lat temu byłem obecny na konferencji jednego z moich klientów, globalnej firmy BPO, zorganizowanej dla dostawców usług rekrutacyjnych. Już wtedy wysocy menedżerowie po stronie klienta, działającego w wielu krajach tzw. „rynków wschodzących” sygnalizowali, że rynek polski, ze względu na szybko rosnące pensje, będzie stawał się rynkiem usług wysokiego poziomu „high end”. Pamiętam rozmowy, że w szybkim czasie, na istotną konkurencję dla Polski w Europie wyrośnie Bułgaria, która przejmie rynek prostych usług.

Ta prognoza zaczęła sprawdzać się dopiero w okolicach jesieni 2018, kiedy zaobserwowaliśmy znaczący spadek zapotrzebowania na nowych pracowników w obszarze SSC/BPO. Centra usług bynajmniej nie zaczęły  przenosić się z Polski, w mojej ocenie przestały jednak rosnąć w dotychczasowym tempie, żeby nie powiedzieć o chwilowej (?) stagnacji.

W okolicach połowy zeszłego roku obserwowaliśmy słabe rynkowe odbicie, które jednak zahamował wybuch pandemii. 

Jakie rynki są w stanie zagrozić Polsce ? Na pewno nie Indie. Na przestrzeni ostatnich indyjscy outsourcerzy przenosili dużą część usług świadczonych dla klientów z Indii do Europy, w szczególności do Polski, ale również do krajów droższych kosztowo. Powodem jest jakość usług. Nieoficjalnie, wielu przedstawicieli indyjskich outsourcerów przyznaje, że wraz ze wzrostem zaawansowania usług nie są w stanie obsłużyć klientów z centrów w Indiach.

Nie jest konkurencją Rosja- Kraj ten jest liderem outsourcingu w obszarze stosunkowo prostego web i mobile developmentu a rosyjskie firmy pracują głównie na rynek amerykański. Co ciekawe, starają się pozycjonować jako firmy amerykańskie (często są to firmy założone w Stanach przez rosyjskich emigrantów). W ostatnich 3-4 latach zaobserwowałem tendencje zakładania przez te firmy centrów w Polsce, z uwagi na coraz mniej stabilną sytuację polityczną w Rosji i „zaostrzanie kursu” z Zachodem przez władzę. Współpracując kilkakrotnie z mniejszymi outsourcerami z Rosji i Białorusi muszę stwierdzić, że poziom wiedzy merytorycznej wśród deweloperów z tych krajów jest bardzo wysoki i „sito rekrutacyjne” tamtejszych hiring managerów było naprawdę dokładne…

W mojej ocenie realną konkurencją dla Polski w obszarze SSC/BPO nie jest również Bułgaria czy Rumunia.

Przez ostatni rok, w ramach roli interim, którą pełniłem w dużej korporacyjnej firmie rekrutacyjnej,  blisko współpracowałem z kolegami z Bułgarii, dwa razy odwiedzając ten, bardzo zresztą piękny przyrodniczo i miły, kraj. W kontekście rozwoju SSC/BPO a także outsourcingu IT jest on jednak jakieś 10 do 15 lat za nami. Duzi, globalni gracze BPO dopiero od jakichś 3 lat wchodzą do Bułgarii. Populacja kraju jest ponad 5-krotnie mniejsza od Polski, a co za tym idzie dużo mniejszy jest zasób talentów. W kontekście SSC trudniej niż u nas jest na przykład o kompetencje językowe w obszarze języków nordyckich czy niderlandzkiego, w obszarze IT o wiele trudniej o osoby z nowymi technologiami jak np. język Golang. I chociaż bułgarska średnia krajowa jest o wiele niższa od polskiej (około dwukrotnie !), to wynagrodzenia w obszarze „multilingual” czy IT są zbliżone…A zbliżonego do nas zasobu talentów nie ma.

Wydaje się, że, biorąc pod uwagę geografię, jedynym poważnym rynkowo konkurentem dla Polski są kraje północnej Afryki- Egipt i Maroko są już dzisiaj dużymi ośrodkami SSC/BPO ze znacząco niższym poziomem wynagrodzeń w branży. Nie miałem do czynienia z tymi rynkami poza pracą z kolegami z tychże krajów, niemniej wyszukując w internecie wynagrodzenia w branży okazuje się, płace w branży BPO/SSC są na poziomie 1500-3000 PLN miesięcznie. To duża przewaga kosztowa, a są to społeczeństwa młode, dosyć dobrze wyedukowane. W Maroku powszechna jest znajomość francuskiego (dawna kolonia), w Egipcie dobra znajomość angielskiego i dosyć wysoki poziom edukacji informatycznej na poziomie uniwersyteckim.

Wydaje się, że jako kraj, tylko my sami możemy przegrać z rynkiem SSC/BPO. Pod względem dostępności kompetencji oraz w kategorii jakość w stosunku do kosztu, przynajmniej w Europie, mamy ciągle gigantyczną przewagę konkurencyjną. Problemem jest nasycenie rynku i duża, podkręcana przez politykę ciągłego podwyższania płacy minimalnej, presja płacowa.

Na pewno w globalnym ekosystemie SSC/BPO jesteśmy na pozycji „high end”. W kolejnym wpisie spróbuję dokładniej opisać co tenże „high end” powinien w najbliższych latach oznaczać.